< Προηγοýμενη

 

 ΤΖΟΡΝΤΑΝΟ  ΜΠΡΟΥΝΟ

 


 

(3 Φεβρουαρßου 1548 – 17 Φεβρουαρßου 1600)
 
απü τον
ΚÝλσο τον ΦιλαλÞθη
ΠÜνε 406 χρüνια σαν σÞμερα (17 Φεβρουαρßου 2006), απü την ημÝρα που στην Πλατεßα των Λουλουδιþν (τι ειρωνεßα αλÞθεια!), στη Ρþμη, Üφηνε την τελευταßα του πνοÞ ο "παγκüσμιος" φιλüσοφος απü τη Νüλα της Καμπανßας, Giordano Bruno, επÜνω στο ικρßωμα της πυρÜς, επειδÞ υπερασπßστηκε τις ιδÝες του üσο ελÜχιστοι στον κüσμο.
Λßγα εßναι γνωστÜ για τον ßδιο, καθþς και για το Ýργο του και στο σημεßο αυτü, θα Þθελα να ευχαριστÞσω τους:
- Κο Θεοδüση Πελεγρßνη, συγγραφÝα πολλþν βιβλßων Φιλοσοφßας και καθηγητÞ στο ομþνυμο τμÞμα  του Πανεπιστημßου Αθηνþν, üπου για τον ΤζορντÜνο Μπροýνο Ýχει αναφερθεß σχεδüν σε üλα του τα βιβλßα και απü τη θÝση αυτÞ, θα Þθελα να του εκφρÜσω τις ολüθερμες ευχαριστßες μου, αφοý μÝσα απü το συγγραφικü του Ýργο, πολλÜ απü τα “θολÜ” σημεßα του Μεσαßωνα και της ΑναγεννησιακÞς  περιüδου Ýχουν πλÝον ξεκαθαρßσει στα μÜτια του ¸λληνα ερευνητÞ.
- Τον οργανισμü της "ΝÝας Ακρüπολης", γιατß εßναι ο μüνος οργανισμüς που γνωρßζω, üτι Ýκανε την προσπÜθεια να μεταφρÜσει στα ΕλληνικÜ κÜποια απü τα Ýργα του Μπροýνο και να "θυμßσει" στους ¸λληνες αναζητητÝς της "Εν τω Παντß ΑλÞθειας" την προσπÜθεια  και τη συνεισφορÜ του Ιταλοý φιλüσοφου.
- Επßσης, το ΔιδÜκτωρα Φιλοσοφßας στο ΠανεπιστÞμιο Αθηνþν, Κο ΙωÜννη Φßκα, üπου απü τις εκδüσεις ΕλληνικÜ ΓρÜμματα Ýχει κυκλοφορÞσει Ýνα βιβλßο σχετικÜ με τη “θÝση του ΤζορντÜνο Μπροýνο στην ιστορßα της φιλοσοφßας και των Ιδεþν”, καθþς και üλους üσους πραγματικÜ ασχολÞθηκαν με τον ΤιτÜνα της üντως ΦιλοσοφικÞς σκÝψης, μιας σκÝψης που δυστυχþς, μετÜ λýπης μου παρατηρþ üτι λεßπει απü τη σημερινÞ “σýγχρονη” σκÝψη…
Η ζωÞ του και η σκÝψη του μου κßνησε το ενδιαφÝρον απü πολý νωρßς. Η σκÝψη του δε, Ýγινε σκÝψη μου σε πÜρα πολλÜ σημεßα (αν üχι σε üλα). Μαζß με τα Ýργα της ΕλÝνης Πετρüβνα ΜπλαβÜτσκυ, του ΠλÜτωνα και του ΧÜρη Μπαλüγλου, τα οποßα κατÜ Ýνα "μαγικü" Þ "θαυμαστü" τρüπο αλληλοσυνδÝονται και αλληλοσυμπληρþνονται, μου φωτßζουν τον δρüμο της ΕσωτεριστικÞς μου αναζÞτησης και θα τους ευγνωμονþ üλους ανεξαιρÝτως και αιωνßως.
¹ταν το 1548 , στις 3 Φεβρουαρßου που γεννÞθηκε. Το üνομÜ του δε, Þταν Φßλιππος Μπροýνο. Με αυτü üμως, δεν Ýμελλε να γßνει παγκοσμßως γνωστüς. Το Giordano, το Ýλαβε το 1572, üταν Ýγινε ιερÝας του τÜγματος των Δομινικανþν. Στο τÜγμα αυτü μπÞκε το 1559, σε ηλικßα μüλις 15 ετþν!
Ο ßδιος ο Μπροýνο αυτοπαρουσιαζüταν ως “Φιλüθεος ΙορδÜνης Μπροýνο απü τη Νüλα”.
ΠατÝρας του Þταν ο ΤζιοβÜνι Μπροýνο, στρατιωτικüς στην υπηρεσßα των Ισπανþν στη ΝÜπολη και μητÝρα του Þταν η Λßσσα Σαβολßνι.
Απü μικρü παιδß "Ýβλεπε" πνεýματα (üπως και η ΜπλαβÜτσκυ!). Ο ßδιος ο Μπροýνο μας λÝει, üτι κÜποτε, σε αυτÞν τη μικρÞ ηλικßα, ο πατÝρας του τον επÞγε στην περιοχÞ ΣικÜλα (Cicala), στο Βεζοýβιο, η οποßα περιοχÞ απü μακριÜ, φαινüταν "γυμνÞ" και Üγονη, üμως φτÜνοντας στη ΣικÜλα, ο μικρüς ΤζορντÜνο βρÞκε τα πÜντα σε αφθονßα, ενþ πριν φτÜσουν με τον πατÝρα του, απü μακριÜ κοιτÜζοντας την περιοχÞ, η εικüνα που Ýβλεπε Þταν Üλλη.
"Τüτε κατÜλαβα για πρþτη φορÜ, üτι η οπτικÞ μπορεß και να απατÜ" μας λεει ο ßδιος αργüτερα και Üρχισε να αναρωτιÝται "ποιος εßναι ο λüγος της βεβαιüτητας;"
Η πρþτη του αυτÞ παρατÞρηση σε σχÝση με τη Φýση & τον ¢νθρωπο (ως παρατηρητÞς της Φýσης) του θεμελßωσε αργüτερα την Üποψη, üτι :
“…η απομÜκρυνση του ανθρþπου απü τη Φýση δημιουργεß μια ΑΠΟΣΤΑΣΗ...
ΑυτÞ η απüσταση λειτουργεß ως παραμορφωτικüς φακüς...
Η απüστασÞ μας εßναι που δημιουργεß την αλλοßωση, την παραμüρφωση της ¼ντως Πραγματικüτητας…”
Το 1576 Ýμαθε, üτι οι απüψεις του και οι ιδÝες του εßχαν θεωρηθεß αιρετικÝς απü τους Üλλους μοναχοýς και üτι θα κινοýσαν τη διαδικασßα της σýλληψÞς του. Αυτüς Þταν ο λüγος για να αρχßσει ο Μπροýνο να ζει μια ζωÞ μÝσα στην περιπλÜνηση για 16 ολüκληρα χρüνια, σε μÝρη üπως η Γενεýη, η Τουλοýζη, το Παρßσι, η Λυþν, το Λονδßνο, η Φρανκφοýρτη, η ΒυρτεμβÝργη, η ΠρÜγα, η Βενετßα, η Ρþμη.
Στην Τουλοýζη μÜλιστα, απÝκτησε δικÞ του Ýδρα στο εκεß πανεπιστÞμιο και Ýλαβε θÝση και στο πανεπιστÞμιο της Οξφüρδης. Και τα δýο üμως, δεν τα κρÜτησε πολý, λüγω των θÝσεων που εξÝφραζε, καθþς και της πολεμικÞς που εßχε αναπτýξει κατÜ του ΑριστοτÝλη.
Μην ξεχνÜμε üτι την εποχÞ του Μεσαßωνα, ο ΜΟΝΟΣ που Þταν αποδεκτüς, Þταν ο ΑριστοτÝλης.

Σε αυτüν οφεßλουμε Üλλωστε, την σκοτεινÞ αυτÞ εποχÞ, με τους τüσους θανÜτους üλων üσων προσπÜθησαν να ρßξουν Ýστω και λßγο φως στα σκοτεινÜ σχÝδια της "λογικÞς" και του Παπισμοý, που επικρατοýσαν Üκριτα, δßχως κριτικÞ.
Ο Μπροýνο δÝχθηκε μεγÜλη επßδραση απü μεριÜς του πρþτου διδασκÜλου του, Φραγκßσκου Πατρßτζι (Francesco Patrizi, 1529 - 1597).

Ο Πατρßτζι δßδασκε φιλοσοφßα στη ΦερÜρα και στην ΠÜντοβα, καθþς επßσης, Þταν και απολογητÞς της ΕρμικÞς (ΕρμητιστικÞς) Φιλοσοφßας.
ΜυÞθηκε απü αυτüν στον "ΕΚΛΕΚΤΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟ" και στον "ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟ".
'Ηταν τÝτοια η προσÞλωση του Μπροýνο στον Πλατωνισμü,  που Þταν απüλυτα φυσιολογικü να αναπτýξει μια "πολεμικÞ" κατÜ του Αριστοτελισμοý, της ΑριστοτÝλειας ΛογικÞς και των Σχολαστικþν.
Λüγω λοιπüν, της ανατροφÞς του στο μοναστÞρι των Δομινικανþν και της μýησης που δÝχθηκε απü τον Πατρßτζι, ο Μπροýνο δεν μποροýσε να δεχθεß την Üποψη του ΑριστοτÝλους περß "υπÜρξεως ενüς πεπερασμÝνου ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ σýμπαντος κüσμου".

Ο Μπροýνο πßστευε στην παντοδυναμßα του Θεοý στο να δημιουργεß απεριüριστους κüσμους. Θεωροýσε λοιπüν, ως βλασφημßα την Üποψη του ΑριστοτÝλη (πατÝρα της λογικÞς) Ýναντι του ΑΠΕΙΡΟΥ ΟΝΤΟΣ. Οι θÝσεις και οι απüψεις του ΤζορντÜνο Μπροýνο τον κατÝστησαν ως ηρωικÞ και προφητικÞ προσωπικüτητα, που επηρÝασε και επÝδρασε επÜνω σε μεταγενÝστερους φιλοσüφους üπως ο Σπινüζα (1632- 1677), ο Νεýτωνας (1643- 1727), ο ΛÜιμπνιτς (1646- 1716), ο Γκαßτε (1749- 1832), ο ΣÝλλινγκ (1775- 1854) και πολλοýς Üλλους.
Ο Μπροýνο συνÞθιζε να λÝει πως “…üπως ο ΑριστοτÝλης Ýκρινε και αμφισβητοýσε τους αρχαßους φιλοσüφους, Ýτσι και εγþ Ýχω το ΙΔΙΟ ΑΚΡΙΒΩΣ δικαßωμα να τον αμφισβητÞσω.
Οι αλÞθειες εκεßνων που στα μÜτια του Σταγιρßτη φιλοσüφου Þταν πλÜνες, στα δικÜ μου τα μÜτια εßναι δυνατüν να αποδειχθοýν και πÜλι ορθÝς…”
Πßστευε για τον ΑριστοτÝλη, üτι λüγω της διανοητικÞς του ανεπÜρκειας, της ζÞλιας του και της φιλοδοξßας που τον διÝκρινε, με την στεßρα σοφιστικÞ του, με κακüβουλες εξηγÞσεις και με κενÜ επιχειρÞματα, προσπαθοýσε διαρκþς να απορρßψει τις γνþμες των αρχαιüτερων στοχαστþν αντιτιθÝμενος στην ßδια την ΑλÞθεια.
Η ΑλÞθεια, για τον Μπροýνο, εßναι πριν απü üλα τα πρÜγματα, μαζß με üλα τα πρÜγματα και μετÜ απü üλα τα πρÜγματα.
Εßναι αυτÞ που περιÝχει την αιτßα, την αρχÞ, το μÝσον και το τÝλος.
Και η Σοφßα εßναι αυτÞ, που απü διαφορετικÜ μονοπÜτια, οδηγεß σε αυτÞν την ΑλÞθεια.
¸τσι επιχειρεß ο Μπροýνο, να αναπτýξει μια ευρýτερη σýνθεση φιλοσοφικþν αντιλÞψεων. Το προσπαθεß συνδυÜζοντας τα περß ΠλατωνικÞς ΨυχÞς και τις ΠλατωνικÝς εν γÝνει θεωρßες με την ΗλιοκεντρικÞ θεωρßα των Πυθαγορεßων, τον Ατομισμü του Δημüκριτου και το Μυστικισμü του Πλωτßνου, καθþς και τους Νεοπλατωνικοýς εν γÝνει, φιλοσüφους.
Για τον Μπροýνο, το Σýμπαν και ο Θεüς εßναι Ýννοιες ΤΑΥΤΟΣΗΜΕΣ.
Θεωροýσε, üτι το Σýμπαν εßναι ανοικτü, απÝραντο, χωρßς κανÝνα κεντρικü σημεßο αναφορÜς σýστημα, λüγω του Απεßρου ¼ντος που Üρχη επ’ αυτοý.
Μια Üποψη που για πρþτη φορÜ στην ιστορßα της διανüησης διατυπωνüταν και που ερχüταν σε ευθÝως αντιπαρÜθεση με την μÝχρι τüτε επικρατοýσα ΑριστοτÝλεια κοσμοθεωρßα, που Þθελε το Σýμπαν να εßναι Ýνα πεπερασμÝνο σýστημα, δομημÝνο γýρω απü Ýνα κÝντρο, εßτε τη Γη, εßτε τον Þλιο.
¹ταν απü τους πρþτους (αν üχι ο πρþτος), που θεμελßωσε την Üποψη περß της ýπαρξης ΚΑΙ Üλλων κüσμων, πÝραν του γνωστοý μας και Üλλων Þλιων και Üλλων πλανητικþν συστημÜτων, τα οποßα φυσικÜ και κατοικοýνται!
ΓρÜφει ο ßδιος στα Ýργα του La Cena de le Ceneri και De l’ Infinito:
“…¸τσι μαθαßνουμε να μην αναζητοýμε τη Θεüτητα μακριÜ απü εμÜς, αν την Ýχουμε κοντÜ μας Þ ακüμη και μÝσα μας.
Οýτε και οι Üλλοι κüσμοι χρειÜζεται να την αναζητÞσουν κοντÜ σε εμÜς, αφοý την Ýχουν κοντÜ τους και μÝσα τους…”
Ας παρακολουθÞσουμε τþρα την πορεßα προς την πυρÜ.
¹ταν ΜÜρτης του 1592, üταν ο κüμης ΤζιοβÜνι Μονσενßγκο (Giovanni Moceningo, κρυφüς σýμβουλος της ΙερÜς ΕξÝτασης ;) τον κÜλεσε στο παλÜτι του στη Βενετßα, ζητþντας να τον βοηθÞσει ο Μπροýνο, επÜνω στη μελÝτη της ΜνημονικÞς και στα Ýργα του Ραûμüνδου Λοýλλου.
ΣχÝδιο της ΜνημονικÞς του Μπροýνο
Ο Μπροýνο δÝχτηκε, σκεπτüμενος üτι αφοý Þδη εßχε ανÝβει στον θρüνο της Γαλλßας ο Ερρικüς της ΝαβÜρας, Ýνας Καθολικüς βασιλÝας, θα μποροýσε να επιφÝρει βαθιÝς τομÝς στον Καθολικισμü, αφοý στον Παπικü θρüνο βρÝθηκε ο ΚλÞμης ο ¼γδοος, που απü τα πρþτα μελÞματÜ του Þταν να φÝρει το ΔÜσκαλο του Μπροýνο, τον Φραγκßσκο Πετρßτζι, να διδÜξει στο πανεπιστÞμιο της Ρþμης.
ΑυτÜ τα δýο σημαντικÜ γεγονüτα θεωροýν οι μελετητÝς, üτι οδÞγησαν τον Μπροýνο στα χÝρια του φρικτοý οργÜνου επιβολÞς της θÝλησης του ΠÜπα και της ΛογικÞς του ΑριστοτÝλους, στην ΙερÜ ΕξÝταση.
Την εποχÞ αυτÞ, ο Μπροýνο Þταν Ýτοιμος να εκδþσει Ýνα Ýργο, τιτλοφοροýμενο ως :
“Οι ΕπτÜ Ελεýθερες ΤÝχνες”, Ýνα Ýργο που απü τον τßτλο του και μüνον, οι ασχολοýμενοι με την ΕλευθεροτεκτονικÞ Φιλοσοφßα καταλαβαßνουν, üτι ο ΤζορντÜνο Μπροýνο πρÝπει να Þταν Ýνας Θεωρητικüς ΤÝκτονας και πιθανολογþ, üτι ο Ελευθεροτεκτονισμüς Ýχασε πολλÜ απü τη μη Ýκδοση αυτοý του Ýργου του.
Οι ΕπτÜ Ελεýθερες ΤÝχνες
ΣυνελÞφθη στις 23 ΜαÀου 1592 και στις 23 Φεβρουαρßου 1593 μεταφÝρεται αλυσοδεμÝνος στη Ρþμη, üπου για 7 ολüκληρα χρüνια κρατÞθηκε φυλακισμÝνος και βασανιζüμενος, για να αποκηρýξει τις “αιρετικÝς του ιδÝες”.
Στις αρχÝς του 1599 εξετÜσθηκε απü τον Ιησουßτη ιεροεξεταστÞ Roberto Bellarmin (1542-1621), που εßχε καταδικÜσει τον ΚοπÝρνικο και το Γαλιλαßο. Στις 21 Δεκεμβρßου του 1599, ο Μπροýνο οδηγÞθηκε εμπρüς σε 9 καρδινÜλιους, 6 επισκüπους και Ýνα συμβολαιογρÜφο. Δεν κατÜφεραν να τον κÜνουν ν' αρνηθεß ΤΙΠΟΤΑ απü τα πιστεýω του.
Roberto Bellarmin (1542-1621)
Στις 20 Ιανουαρßου 1600,  του δικαστηρßου προÞδρευσε ο ßδιος ο πÜπας ΚλÞμης Η' (1592- 1605).  Και πÜλι αρνÞθηκε να ανακαλÝσει τα πÜντα.
Στις 8 Φεβρουαρßου 1600, ο Þρωας αυτüς του πνεýματος παραδüθηκε στην κοσμικÞ εξουσßα, για "να τιμωρηθεß με τον επικρατÝστερο τρüπο, χωρßς να χυθεß αßμα", δηλαδÞ να καεß ζωντανüς!
Η ημÝρα της εκτÝλεσÞς του ορßσθηκε η 17η  Φεβρουαρßου στην Campo di Fiori (πλατεßα ανθÝων) στο κÝντρο της Ρþμης. Τον θÜνατο τον αντßκρισε με περισσÞ αταραξßα, ως Üλλος ΑρχιμÞδης, λÝγοντας στους εκτελεστÝς του:
"ºσως ο φüβος σας να με καταδικÜσετε, εßναι μεγαλýτερος απü το δικü μου, στο να δεχθþ την απüφασÞ σας."
Αυτüς ßσως, και να εßναι Ýνας απü τους λüγους, που τον Ýκαψαν με την γλþσσα του δεμÝνη!!! ΛÝγεται, üτι πριν της εκτελÝσεως, δεμÝνος καθþς Þταν, του πρüσφεραν τον εσταυρωμÝνο να τον ασπαστεß, αλλÜ εκεßνος Ýστρεψε την κεφαλÞ του στο πλÜι.
Πολý πριν απü την εκτÝλεσÞ του εßχε προετοιμαστεß γι' αυτÞν, λÝγοντας στο Ýργο του "Περß ΜονÜδος":
"… Προτßμησα Ýνα θαρραλÝο θÜνατο, απü μßα δειλÞ ζωÞ…"
Αυτü εξÜγεται σαν συμπÝρασμα και μÝσα απü το συνολικü του Ýργο, Ýνα Ýργο ΤιτÜνιας ΣκÝψης, üπου παροτρýνει τους ανθρþπους:
“…να παθιαστοýν ηρωικÜ και αν πÜψουν να εßναι τυφλοß απÝναντι στο Θεúκü αντικεßμενο, να ποτßσουν με την Ελπßδα τους και τον Ενθουσιασμü τους το χþμα, για να γεννηθεß μÝσα απü το Σκüτος, ο Διüνυσος…”
Η εικüνα που χρησιμοποιεß ο Μπροýνο, για να παρουσιÜσει αυτÞν την ηρωικÞ κατÜσταση, μια κατÜσταση την οποßα σßγουρα ο ßδιος κατÝκτησε, εßναι αυτÞ του μυθικοý πουλιοý, του Φοßνικα, που καßγεται στο μÝσον μιας φωτιÜς!
Αυτü το πουλß κατÜ τον Μπροýνο, εκφρÜζει την ΕνεργητικÞ ΔιÜνοια, την ΠνευματικÞ ΔιÜνοια, μÝσω της οποßας ο Þρωας αντιλαμβÜνεται τα ΘεúκÜ πρÜγματα.
Το παρακÜτω απüσπασμα απü το Ýργο του Gli Eroici Furori, εßναι νομßζω, χαρακτηριστικü:
“…Μοναδικü πουλß του Ηλßου, αφηρημÝνε Φοßνικα,
Που εßσαι τüσο παλιüς üσο ο Κüσμος
Στην ευτυχισμÝνη Αραβßα,
Εσý εßσαι αυτüς που πÜντα Þσουν,
Ενþ εγþ δεν εßμαι πλÝον ο ßδιος.

Εγþ μÝσα απü την ζÝστη του ¸ρωτα πεθαßνω δυστυχÞς,
ΕσÝνα σε ζωντανεýει ο ¹λιος με τις αχτßδες του.
Εσý καις σ’ Ýναν και εγþ σε κÜθε χþρο.
Εγþ απü τον ¸ρωτα εσý απü τον Φοßβο, Ýχουμε φωτιÜ.

¸χεις προκαθορισμÝνα üρια
ΜεγÜλης ζωÞς και ’ γþ σýντομο τÝλος
Που μου προσφÝρεται με χιλιÜδες καταστροφÝς

Οýτε ξÝρω τι θα ζÞσω, οýτε τι Ýζησα.
Μοßρα τυφλÞ με οδηγεß,
Μα εσý σßγουρα θα γυρßσεις να δεις το Φως…”
Στον τüπο του μαρτυρßου του υπÜρχει σÞμερα ο ανδριÜντας του, üπου κÜθε Ελεýθερος στην ΣκÝψη και την δρÜση επισκÝπτης της Αιþνιας Πüλης, της Ρþμης, τον επισκÝπτεται και του αποθÝτη τι Üλλο, παρÜ ολßγα Üνθη.
Εßναι τüσα που θα μποροýσα να αναφÝρω για τον ΤζορντÜνο  Μπροýνο, οι σκÝψεις του και οι ιδÝες του εßναι πρÜγματι, Ýνας "ποταμüς".
¸νας ποταμüς, που μπορεß κατÜ τον ΗρÜκλειτο, να μην μποροýμε να κÜνουμε μπÜνιο δýο φορÝς στο ßδια νερÜ του, αλλÜ που αν καταφÝρουμε και βουτÞξουμε Ýστω μßα φορÜ, δε θα θελÞσουμε ΠΟΤΕ να τον αποχωρισθοýμε!
ΔικαιολογημÝνο λοιπüν, το üνομα του ποταμοý που φÝρει, Giordano = ΙορδÜνης, ο ποταμüς που βαπτßστηκε ο Ιησοýς και που αλληγορικÜ, αν βαπτισθοýμε και εμεßς στις ιδÝες, στους ¢πειρους Κüσμους που πßστευε ο Μπροýνο, θα μας ανοιχθοýν για να γßνουμε και εμεßς μüνοι κÜτοικοß τους.
…ο Θεüς εßναι Ýνας ΚΥΚΛΟΣ,
που το κÝντρο αυτοý του κýκλου εßναι ΠΑΝΤΟΥ,
ενþ η περιφÝρεια του ΠΟΥΘΕΝΑ…
ΚÝλσος ο ΦιλαλÞθης
Αν θÝλετε να επικοινωνÞσετε με το δημιουργü του Üρθρου, χρησιμοποιÞστε το σýνδεσμο εδþ.
Aν θÝλετε να παρακολουθÞσετε την σχετικÞ συζÞτηση στην ΑγορÜ μας, χρησιμοποιÞστε το σýνδεσμο εδþ.
(Για να δημοσιεýσετε σχüλιü σας, θα πρÝπει να εγγραφεßτε.)

 

< Προηγοýμενη